Mga Arketayp o Arketipong Simbolo

Mga Arketayp/ Arketipong Simbolo - Ang mga arketayp ay kadalasang kinakatawan sa sining at panitikan bilang mga simbolo.

Ang ilang karaniwang arketayp ay ang mga sumusunod:   
1. Tubig  - Kumakatawan sa ilang ideya tulad ng: kahiwagaan ng paglalang; pagsilang – kamatayan – muling pagkabuhay; paglilinis at/o pagliligtas; pagkamabunga at paglago.

a.       Ang Dagat- ang Ina ng Buhay; kahiwagaan ispiritwal at kawalang-hanggan; kamatayan at pagkabuhay; panghabambuhay; ang kawalang-malay.

b.      Mga Ilog - kamatayan at pagkabuhay muli; pagbibinyag; ang pagdaloy ng panahon; transisyon ng siklo ng buhay; paglalang ng mga diyus-diyusan.

2. Ang Araw (Ang Apoy at Kalangitan ay lubhang magkaugnay) - Ang araw ay kumakatawan sa enerhiyang malikhain; batas ng kalikasan; kamalayan (pag-iisip,  kaliwanagan ng isip, karunungan, pananaw ispiritwal); prinsipyo ng ama; paglipas ng panahon at buhay

a.       Pagsikat ng araw- pagsilang, paglalang at kaliwanagan ng isip

b.      Paglubog ng araw-kamatayan

3. Mga Kulay

a.       Itim - kadiliman, kaguluhan, misteryo, ang hindi kilala, kamatayan, kawalang-malay, kalungkutan

b.      Pula- dugo, sakripisyo, karahasan, silakbo, kawalang-kaayusan, kagandahan

c.       Lunti- pag-usbong, mga pandama, pag-asa, kalikasan

d.      Asul - kapanatagan, ang dagat, tubig, kapayapaan, lamig

e.      Lila- pagiging maharlika

f.        Dilaw-liwanag, ang araw, pag-asa

g.       Puti- kabutihan, kapayapaan, ispiritwalidad

4. Bilog - Ang bilog ay nangangahulugan ng kabuuan; pagkakaisa, kawalang hanggan ng Diyos, buhay sa primitibong anyo, pagsasanib ng kamalayan at kawalang-malay. Ang bilog ay ang hugis na iniuugnay sa mga babae.

5. Arketipong Babae

a.       Ang Dakilang Ina, Ang Mabuting Ina, or Inang Daigdig-nagpapakahulugan ng pagsilang, proteksyon, pagkamagiliw, pagkamabunga, pag-unlad, kasaganahan, kawalang-malay

b.      Ang Masamang Ina- ang mangkukulan, ang  manggagaway, ang sirena; iniuugnay sa takot, panganib, kamatayan, kapangyarihan sa kasamaan.

c.       Ang Soul Mate -isang prinsesa o magandang dalaga, ang musa at kagalakang ispiritwal

d.      Ang Manunukso -  isang kaaakit-akit na babaeng hahadlang sa bayani, pang-abala, paggambala, kapangyarihan ng kasamaan

6. Ang Hangin at Hininga - inspirasyon, paglilihi, kaluluwa o ispirito.

7. Sasakyan - ang paglalakbay ng tao sa kalawakan at panahon  

8. Hardin - paraiso, Eden, pagiging inosente, kagandahang likas, pagkamabunga.

6. Disyerto - kawalang ispiritwalidad, kamatayan, kawalang-pag-asa

Archetypal Motifs: Padron ng Simbolo

1. Paglalalang
2. Kawalang - Kamatayan
3. Arketipong Bayani
4. Mga Panahon / Siklo ng Buhay

1. Ang Paglalalang - Ang pinakapangunahin sa mga arketipong padron. Halos lahat ng mitolohiya ay may nasusulat tungkol sa paglalang ng kalawakan, kalikasan at tao na nilikha ng mga sobrenatural na mga Manlilikha. Halimbawa: Mitolohiya ng Lumang Babilonya – Marduk o Kasaysayan ng Paglalalang mula sa Genesis.

2. Kawalang-Kamatayan - May dalawang porma ng pagsasalaysay.

1. Pagtakas sa panahon : ang pagbabalik sa Paraiso (estado ng panghabambuhay na kapayapaan na tinamasa bago pa nagkasala at sumama ang tao)
2. Hindi Matapus-tapos na Kamatayan at muling pagkabuhay; natatamo ng tao ang imortalidad sa pagharap sa malawak at mahiwagang ritmo ng Kalikasan, tulad ng siklo ng mga panahon.

3. Ang Arketipong Bayani

1. Ang Paghahanap (Quest) – ang bayani (tagapagligtas) ay magsasagawa ng mahabang paglalakbay kung saan kailangang makagawa siya ng mga kahanga-hanging bagay tulad ng pakikilaban sa mga halimaw, pagsagot sa mga mahihirap na bugtong, pagtatagumpay sa mahihirap na pagsubok upang iligtas ang isang kahariaan at mapakasalan ang prinsesa.
2. Inisasyon – ang bayani ay sasailalim sa mahihirap na pagsubog upang mula sa umunlad ang kahiyang pag-iisip at  pag-uugali. Ito ay may tatlong antas: pagkakahiwalay, Pagbabago-anyo, at Pagbabalik – tulad ng pagkamatay at muling pagkabuhay
3. The Sacrificial Scapegoat (Ang Handog na Kordero):  ang bayani ay kinakailang mamatay upang mapangalagaan ang kabutihan ng tribo o bayan.  Kinakailangan niyang matamo ang pagliligtas ng kasalanan ng mga tao upang mabalik sila sa buhay na masagana.

4. Mga Panahon (Siklo ng Buhay)

1. Ang Bukang-Liwayway, Tagsibol, at Panahon ng Pagsilang
2. Ang Tugatog, Tag-araw, at Panahon ng Kasal o Pagtatagumpay
3. Ang Takipsilim, Taglagas, at Panahon ng Kamatayan
4. Ang Kadiliman, Taglamig, at Panahon ng Pagkalusaw (dissolution)

Mga Siklo ng Buhay

1. Ang Bukang-Liwayway, Tagsibol, at Panahon ng Pagsilang

      Ang mito ng ang kapanganakan ng bayani, ng malay-tao at muling pagkabuhay, ng paglikha at ng pagkatalo ng kampon ng kadiliman, taglamig, at kamatayan. Mga pantulong na tauhan kasama ang ina at ama.

2. Ang Tugatog, Tag-araw, at Panahon ng Kasal o Pagtatagumpay

      Ang mito ng ikalawang kasal, ng pagpasok sa paraiso. Mga pantulong na tauhan kasama ang mga kaibigan at ang kasintahan. Ito ang arketipong padron na konektado sa ang katatawanan, pastoral, at ang maligayang buhay.

3. Ang Takipsilim, Taglagas, at Panahon ng Kamatayan

      Ang mito ng pagkahulog (sa kasalanan) o kasawian, ng namamatay na Diyos, ng marahas na kamatayan at mga sakripisyo, at ang paghihiwalay ng mga bayani. Kasama ang mga pantulong na tauhan tulad ng traydor at ang sirena. Ito ang arketipong pardon ng trahedya at tulang malungkot (elehiya).

4. Ang Kadiliman, Taglamig, at Panahon ng Pagkalusaw (dissolution)

      Ang mito ng Pagtatagumpay, ng mga mito ng kapangyarihan, ng baha at ang pagbabalik ng ganap na kaguluhan, at ng ang pagkagapi ng bayani. Ang pantulong na tauhang kasama ay dambuhala at ang bruha. Ang arketipong pardon na ito ay nauugnay sa pang-uuyam (satire).